Dit is een algemeen advies. Het is belangrijk om samen te werken met een diëtist om een persoonlijk dieetplan op te stellen dat past bij de specifieke behoeften en gezondheidstoestand van de patiënt. Diëtisten kunnen helpen bij het bepalen van de juiste balans tussen voedingsgroepen en het aanpassen van het dieet aan de individuele situatie van de patiënt.

Geef voedingsadvies op basis van de richtlijnen van de voedingsdriehoek, waarbij de consumptie van volkoren graanproducten, peulvruchten, groenten en fruit wordt gestimuleerd en de consumptie van suikerhoudende voedingsmiddelen en voedingsmiddelen rijk aan verzadigde vetten beperkt worden. Er dient extra aandacht te worden besteed aan de hoeveelheid en soort vetten. De individuele respons op het aanpassen van het voedingspatroon kan variëren. Het is daarom altijd raadzaam om advies op maat te verkrijgen bij een diëtist. ⁽¹⁾

In de eerste plaats wordt er gestreefd naar een gezondere levensstijl met meer beweging, goede bloedwaarden, een goede bloeddruk en lichaamssamenstelling (minder abdominaal vet) als resultaat. Het doel is om het risico op verdere complicaties zoals diabetes type II en hart- en vaatziekten en de kans op beroerte te verlagen. ⁽²⁾

De basis zijn de algemene principes gezonde voeding (zie tabblad algemene gezonde voeding). Volgende praktische voedingsadviezen kan u met de patiënt bespreken:

• Beperk vetrijke maaltijden:
  • raadt kooktechnieken zoals koken, stomen of pocheren aan. Daarnaast kan u het gebruik van de oven en de airfryer stimuleren.
  • frietjes of kroketten kunnen tot 1x/14 dagen.
• Gebruik smeer- en bereidingsvetten met een goede samenstelling: ^(2)(3)(4)
  • geschikte vetstoffen zijn vloeibaar of smeerbaar bij koelkasttemperatuur (max. 1/3 verzadigd vet van de totale hoeveelheid vet);
  • als bereidingsvet wordt er het beste gekozen voor plantaardige oliën (olijfolie, maïsolie, zonnebloemolie met uitzondering van palmolie en kokosolie) of zachte/vloeibare bak- en braadvetten;
  • als smeervet wordt er het beste gekozen voor vetstoffen met een verlaagd vetgehalte (<40% vet, met vermelding “light”);
  • gebruik vloeibare frituurvetten of oliën rijk aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren;
    • zoals arachideolie, geraffineerde olijfolie of speciale frituurolie. Beperk deze bereidingen tot 1x/14 dagen.
• Gebruik voedingsmiddelen met een goede vetsamenstelling: ^(2)(3)(4)
  • max. 100g vlees/dag;
  • gevogelte of magere vleessoorten;
    • zoals kipfilet, kalkoenborst, struisvogelfilet, biefstuk, magere runderlappen, varkenshaas, varkensfiletlapjes of mager lamsvlees.
  • mager vleesbeleg;
    • zoals rosbief, gekookte ham, kalkoenham of kippenham.
  • vervang vlees:
    • 1x/week door vette vis zoals zalm, haring, botervis, makreel, rivierpaling of sardienen;
    • 1x/week door peulvruchten zoals linzen, bonen, kikkererwten of andere vleesvervangers op basis van soja (tofu, tempé), quorn of seitan;
    • 1x/week door eieren;
  • gebruik magere of halfvolle melkproducten;
    • zoals magere of halfvolle yoghurt, room, melk of alternatieven op basis van soja.
  • gebruik magere kaassoorten (max. 20g vet/100g);
    • zoals magere of halfvolle plattekaas, verse (light) kaas, cottagecheese, magere smeerkaas, ricotta, zachte verse geitenkaas, harde 30+ kaas of mozzarella.
• Cholesterolrijke voedingsmiddelen:
  • max. 6 eieren/week;
  • cholesterolrijke producten zoals eieren, orgaanvlees (lever, nier, hersenen, zwezeriken), kaviaar, garnalen, krab en kreeft worden door een gemiddeld persoon niet zo vaak gegeten, beperking is hierdoor niet nodig.
• Verhoog de inname van voedingsvezels: ⁽⁵⁾⁽⁶⁾
  • via peulvruchten, fruit, groenten, aardappelen, noten en volkoren graanproducten.
• Beperk suiker en suikerrijke voedingsmiddelen: ⁽²⁾⁽⁷⁾
  • zoals ijs, snoepgoed, chocolade, koeken, cake, taart, gebak, zoet broodbeleg, gesuikerde dranken, gesuikerde melkproducten of gesuikerde alternatieven op basis van soja, suiker of honing in koffie of thee.
• Beperk het gebruik van zout: ⁽⁸⁾⁽⁹⁾
  • ter preventie/behandeling van hypertensie;
  • beperk het gebruik van zoutrijke voedingsmiddelen:
    • zoals bewerkte vleeswaren, kant- en klare soepen en maaltijden, instant noedels, hartige snacks, ingeblikte en geconserveerde voedingsmiddelen (uitzondering: fruit), kaas, brood, bouillonblokjes, kruidenmixen, gerookte vis of sauzen en dressings.
• Matig het gebruik van alcohol: ^(2)(10)
  • bij voorkeur wordt er geen alcohol gedronken;
  • max. 10 standaardeenheden/week;
    • verspreid het gebruik over meerdere dagen en drink een aantal dagen geen alcohol.
    • striktere beperking is nodig bij te hoge triglyceridenwaarden.

Hieronder vindt u een infobrochure die u kan afprinten voor de patiënt:

Wat is de invloed van voeding op het lichaam?

• Vetten: ^{(2)(3)(4)(11)(12)(13)}
  • verzadigde vetzuren:
    • verhogen de LDL-cholesterol.
    • Bronnen: melkvet (room, boter, kaas, volle melk), vette en bewerkte vleessoorten, cacaoboter, kokosvet, en palmolie.
  • transvetzuren:
    • verlagen de insulinegevoeligheid;
    • verhogen de LDL-cholesterol en verlagen de HDL-cholesterol.
    • Bronnen: gebak, koekjes, snoepgoed, choco, hartige snacks en kant- en klare maaltijden.
  • enkelvoudig onverzadigde vetzuren:
    • verbeteren de insulinegevoeligheid;
    • verlagen de LDL-cholesterol en de LDL-oxidatie.
    • Bronnen: olijfolie, arachideolie, koolzaadolie, notenolie, zachte en vloeibare smeer- en bereidingsvetten op basis van deze oliën, avocado, olijven, noten (uitzondering: kokosnoot) en pinda’s.
  • omega-6-vetzuren:
    • verbeteren de insulinegevoeligheid;
    • doen de LDL-cholesterol dalen.
    • Bronnen: zonnebloemolie, saffloerolie, maïsolie, sojaolie, tarwekiemolie, druivenpitolie, zachte en vloeibare smeer- en bereidingsvetten op basis van deze oliën en okkernoten.
  • omega-3-vetzuren:
    • verlagen de triglyceriden en beschermen tegen hartritmestoornissen en trombose door daling van de bloedplaatjesaggregatie;
    • werken in ter hoogte van bloedvatwand: verminderde ontsteking en vasodilatatie.
    • Bronnen: vette vis, lijnzaadolie, koolzaadolie, sojaolie, zachte en vloeibare smeer- en bereidingsvetten op basis van deze oliën, peulen, okkernoten en groene bladgroenten.
  • voedingscholesterol:
    • heeft een beperkte invloed op het serumcholesterolgehalte;
    • bij opname via de voeding, wordt de endogene synthese onderdrukt. Mogelijks functioneert dit mechanisme minder goed (bij diabetes en familiale hypercholesterolemie).
    • Bronnen: eidooier, orgaanvlees, kaviaar, garnalen, krab en kreeft.
• Voedingsvezels: ^(2)(5)(6)
  • vertragen de stijging van de postprandiale glycemie;
  • oplosbare vezels kunnen de LDL-cholesterol doen dalen;
  • zorgen voor een sneller en langer verzadigingsgevoel.
  • Bronnen: peulvruchten, fruit, groenten, aardappelen, noten en volkoren graanproducten.
• Enkelvoudige koolhydraten of suikers: ⁽²⁾⁽⁷⁾
  • geven glycemiepieken;
  • kunnen de triglyceriden doen stijgen;
  • verminderen het verzadigingsgevoel.
  • Bronnen: ijs, snoepgoed, chocolade, koeken, cake, taart, gebak, zoet broodbeleg, gesuikerde dranken, gesuikerde melkproducten ijs, snoepgoed, chocolade, koeken, cake, taart, gebak, zoet broodbeleg, gesuikerde dranken en gesuikerde melkproducten of gesuikerde alternatieven op basis van soja.
• Zoutbeperking: ⁽⁸⁾⁽⁹⁾
  • ter preventie en behandeling van hypertensie;
  • beperk natriumrijke voedingsmiddelen.
  • Bronnen: zout, bewerkte vleeswaren, kant- en klare soepen en maaltijden, instant noedels, hartige snacks, ingeblikte en geconserveerde voedingsmiddelen (uitzondering: fruit), kaas, brood, bouillonblokjes, kruidenmixen, gerookte vis, sauzen en dressings.
• Alcohol: ^(2)(10)
  • de HGR waarschuwt voor enkele gezondheidsrisico’s bij elke consumptie:
    • verhoogt het risico op hart- en vaatziekten door toename van de bloeddruk en de triglyceriden;
    • is schadelijk voor lever en pancreas.
• Energie: ^(14)(15)(16)
  • overgewicht en abdominale obesitas zijn belangrijke CV-risicofactoren;
  • bij overgewicht en obesitas heeft een gewichtsverlies van 5-10% een positief effect op de bloeddruk en heeft het een gunstig effect op andere CV-risicofactoren.
• Lichaamsbeweging: ^{(14)(15)(16)(17)}
  • werkt glycemie verlagend;
  • verbetert de insulinegevoeligheid;
  • heeft een gunstig effect op het lichaamsgewicht/behoud van gewichtsverlies;
  • verlaagt het risico op hart- en vaatziekten.
• Roken: ⁽¹⁸⁾
  • stoppen met roken heeft een significant voordeel met betrekking tot het gehele CV-risico.

Wat is de meerwaarde van een diëtist?

• Een diëtist geeft voedingsadvies op maat, met haalbare doelen afgestemd op de patiënt. Zodat er geen onnodige beperkingen worden gedaan, bijvoorbeeld een patiënt die zelden zoet eet en een stukje taart op een feest niet meer durft te eten. Advies op maat geeft de meeste garantie voor een duurzaam resultaat. ⁽¹⁹⁾
• De diëtist heeft de expertise en de tijd om de patiënt uitleg te geven over hoe het metabool syndroom is ontstaan en hoe de patiënt zijn/haar gezondheid kan verbeteren.
  • Een diëtist legt de patiënt uit wat de invloeden zijn van voeding op het lichaam, welke voedingsmiddelen er te veel of te weinig aanwezig zijn in het eetpatroon en hoe men gezonde en lekkere alternatieven kan gebruiken.
• Een diëtist heeft een ruime productkennis, leert de patiënt hoe ze voedingsetiketten kunnen lezen en heeft ervaring met het uitwerken van gezonde recepten. ^(19)(20)
• Diëtisten hebben een ruime kennis van de werking en het dysfunctioneren van het menselijk lichaam, deze theorie vertalen ze naar het niveau van de patiënt. ⁽¹⁹⁾
• Een diëtist weet hoe men patiënten kan motiveren tot een gezondere levensstijl, ze hebben een coachende en ondersteunende rol. ⁽¹⁹⁾
• van Namen et al. (2019) tonen in hun systematische review aan dat zowel de bloeddruk, middelomtrek, triglyceriden als de glycemie significant daalt met behulp van een diëtist. ⁽²¹⁾
• Piana et al. (2013) concluderen dat 80% van de hart- en vaatziekten mogelijks voorkomen kan worden door levensstijl aanpassingen. ⁽²²⁾

Verwijs de patiënt door indien: ⁽¹⁹⁾

• er sprake is van metabool syndroom, elke persoon met het metabool syndroom heeft baat aan begeleiding door een diëtist.
• er belangrijke risicofactoren aanwezig zijn zoals obesitas, hypertensie, nierfalen, chronische leverziekte of aanwezigheid van een eetstoornis zoals eetbuistoornis.
• u merkt dat de patiënt beperkte vaardigheden heeft om gezonde en evenwichtige maaltijden samen te stellen.
• u merkt dat uw patiënt nood heeft aan begeleiding:
  • samen met de patiënt worden er haalbare doelstellingen opgesteld;
  • via follow-up afspraken kan de voortgang geëvalueerd worden, eventuele obstakels kunnen besproken worden en indien nodig kan het voedingsplan aangepast worden.

Geef volgende gegevens in de verwijsbrief:

• bloeddruk;
• bloedsuikerwaarden indien er sprake is van (pre)diabetes:
  • nuchtere glycemie;
  • HbA1c;
• het lipidenprofiel indien er sprake is van dyslipidemie:
  • totaal cholesterol;
  • LDL-cholesterol;
  • HDL-cholesterol;
  • triglyceriden;
• overzicht medicatie;
• lengte en gewicht;
• aanwezigheid van andere gezondheidsproblemen zoals dyslipidemie, nefropathie, leveraandoeningen, diabetes of (geschiedenis van) CV-lijden.

Tips hoe u de patiënt kan motiveren om de stap naar een diëtist te zetten: ⁽¹⁹⁾

• besteed aandacht aan de gezondheidsvoordelen.
• leg het verband uit tussen de gezondheidsrisico’s en het te veranderen gedrag.
• bespreek de meerwaarde van een diëtist, maak duidelijk dat u hier zelf ook van overtuigd bent.
• verken de oorzaken van weerstand tegen verandering van de patiënt. Vaak heeft dit te maken met het onbekende.
• weerleg de vooroordelen omtrent het beroep van een diëtist, we zijn niet streng en hebben geen belerende vinger. Benadruk juist de coachende en ondersteunende rol van een diëtist.
• indien uw patiënt niet bereid is om een diëtist te raadplegen. Respecteer dan deze keuze, vraag of je er later op terug mag komen. Op deze manier vergroot je de kans dat de patiënt later toch de stap naar een diëtist wilt zetten.

Wij helpen de patiënt graag verder, hieronder kan u onze gegevens vinden:

• An De Busser, Dorien Maes, Janne Poisquet, Mieke Leurs
• Mail: info@di-eet.be
• Telefoon:
  • An: 0495 25 19 78
  • Dorien: 0494 58 89 84
  • Janne: 0471 46 94 15
  • Mieke: 03 309 07 70
• Via het tabblad “MAAK EEN AFSPRAAK” kan u direct online een afspraak inplannen.
• Onze specialisaties:
  • diabeteseducator
  • eetstoornissen
  • prikkelbare darmsyndroom
  • voedselallergie of -intoleranties

1 Huysmans, V. (2019). Week van de diëtist: preventie van het metabool syndroom. Domusmedica.be [Website]. Geraadpleegd op 18 april 2023 via https://www.domusmedica.be/actueel/week-van-de-dietist-preventie-van-het-metabool-syndroom  

2 Badimon, L., Baigent, C., Casula, M., Catapano, A. L., Mach, F., Koskinas, K. C., et al.  (2020). 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk. European Heart Journal, 41(1), 111–188. doi:10.1093/eurheartj/ehz455  

3 Vlaams Instituut Gezond Leven vzw. (2023). Vetten. Gezondleven.be [Website]. Geraadpleegd op 14 april 2023 via https://www.gezondleven.be/themas/voeding/focus-op-voeding-niet-voedingsstoffen/voedingsstoffen/vetten     

4 Abdelhamid, A., Brown, T., Brainard, J., Biswas, P., Deane, K., Hooper, L. et al. (2020). Omega-3 fatty acids for the primary and secondary prevention of cardiovascular disease. Cochrane Database of Systematic Reviews. doi:10.1002/14651858.CD003177.pub5

5 Hoge Gezondheidsraad. (2019). Voedingsaanbevelingen voor de Belgische volwassen bevolking met een focus op voedingsmiddelen. Health.belgium.be [Website]. Geraadpleegd op 14 april 2023 via https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/20191011_hgr-9284_fbdg_vweb.pdf    

6 Coene, I., Gerits, K., anassche, Verbeyst, L., T., Vandegaer, N. & Vanhauwaert, E. (2021). Cardiovasculaire preventie: voedingsrichtlijnen. NICE.be [Website]. Geraadpleegd op 14 april 2023 via https://www.nice-info.be/nutrinews/cardiovasculaire-preventie-voedingsrichtlijnen  

7 Dagbasi, A., Lett, A. M., Murphy, K. C., & Frost, G. J. (2020). Understanding the interplay between food structure, intestinal bacterial fermentation and appetite control. Proceedings of the Nutrition Society, 79(4), 514–530. doi: 10.1017/S0029665120006941

8 NIH. (2021). DASH Eating Plan. nhlbi.nih.gov [Website]. Geraadpleegd op 18 mei 2023 via https://www.nhlbi.nih.gov/education/dash-eating-plan

9 Tips To Reduce Salt and Sodium. (2019). NHLBI, NIH. https://www.nhlbi.nih.gov/resources/tips-reduce-salt-sodium

10 Hoge Gezondheidsraad. (2018). Alcoholhoudende dranken en risico’s voor de gezondheid: wat zijn de limieten en de actiemiddelen? Health.belgium.be [Website]. Geraadpleegd op 25 april 2023 via https://www.health.belgium.be/nl/news/alcoholhoudende-dranken-en-risicos-voor-de-gezondheid-wat-zijn-de-limieten-en-de actiemiddelen#:~:text=Tien%20eenheden%20alcohol%20per%20week%20is%20een%20redelijke%20limiet&text=Om%20alles%20duidelijker%20te%20maken,per%20week%20de%20limiet%20zijn 

11 Kahleova, H., Hlozkova, A., Fleeman, R., Fletcher, K., Holubkov, R., & Barnard, N. D. (2019). Fat Quantity and Quality, as Part of a Low-Fat, Vegan Diet, Are Associated with Changes in Body Composition, Insulin Resistance, and Insulin Secretion. A 16-Week Randomized Controlled Trial. Nutrients, 11(3), 615. doi: 10.3390/nu11030615

12 Monnard, C. R., & Dulloo, A. G. (2021). Polyunsaturated fatty acids as modulators of fat mass and lean mass in human body composition regulation and cardiometabolic health. Obesity Reviews, 22(S2). doi: 10.1111/obr.13197

13 Soliman, G. A. (2018). Dietary Cholesterol and the Lack of Evidence in Cardiovascular Disease. Nutrients, 10(6), 780. doi: 10.3390/nu10060780

14 Ruiz-Ramie, J. J., Barber, J. L., & Sarzynski, M. A. (2019). Effects of exercise on HDL functionality. National Library of Medicine, 30(1), 16–23. doi: 10.1097/MOL.0000000000000568

15 Zhao, S., Zhong, J., Sun, C., & Zhang, J. (2021). Effects of aerobic exercise on TC, HDL-C, LDL-C and TG in patients with hyperlipidemia. Medicine, 100(10), e25103. doi: 10.1097/MD.0000000000025103

16 Vlaams Instituut Gezond Leven vzw. (2023). Waarom is bewegen gezond en lang stilzitten niet? Gezondleven.be [Website] geraadpleegd op 25 april 2023 via https://www.gezondleven.be/themas/beweging-sedentair-gedrag/bewegingsdriehoek/waarom-is-bewegen-gezond  

17 Babaei, P., & Hosseini, R. (2022). Exercise training modulates adipokine dysregulations in metabolic syndrome. Sports medicine and health science, 4(1), 18–28. doi: 10.1016/j.smhs.2022.01.001Get rights and content  

18 Gallucci,G., Tartarone, A., Lerose, R., Lalinga, A. V., & Capobianco, A. M. (2020). Cardiovascular risk of smoking and benefits of smoking cessation. Journal of Thoracic Disease, 12(7), 3866-3876. doi: 10.21037/jtd.2020.02.47

19 Cools, D., Dams, L., De Busser, A., Gers, A. & Huysmans, V. (2018). Communicatie over voeding en gezondheid: hoe kunnen huisarts en diëtist beter samenwerken? Huisartsnu, jaargang(3), 108-111. https://www.huisartsnu.be/2018/nr3/eerste-lijn/communicatie-over-voeding-en-gezondheid-hoe-kunnen-huisarts-en-dietist-beter 

20 Bachar, A., Livshits, G., Birk, R. (2018). Predictors of weight reduction and maintenance in a large cohort of overweight and obese adults in a community setting. Nutrition&Dietetics: Journal of Dietitians Australia. doi: 10.1007/s00394-018-1798-7 

21 Van Namen, M., Prendergast, L. & Peiris, C., (2019). Supervised lifestyle intervention for people with metabolic syndrome improves outcomes and reduces individual risk factors of metabolic syndrome: A systematic review and meta-analysis. Metabolism Clinical and Experimental 101. doi: 10.1016/j.metabol.2019.153988  

22 Piana, N., Battistini, D., Urbani, L., Romani, G., Fatone, C., Pazzagli, C., et al. (2013). Multidisciplinary lifestyle intervention in the obese: Its impact on patients’ perception of the disease, food and physical exercise. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases, 23(4), 337-343. doi: 10.1016/j.numecd.2011.12.008